Stadsdichtersgilde

Stadsgedicht bij sluiting bistro Chez Jacqueline

Op 31 maart werd er voor de laatste keer gekookt en bediend in het Utrechtse restaurant Chez Jacqueline. Na 40 jaar sluit de bistro zijn deuren. Ter gelegenheid daarvan schreef Gildelid Peter Drehmanns in opdracht van de gemeente een gedicht, dat in ingelijste vorm werd aangeboden door de burgemeester. In het gedicht is onder meer verwerkt dat Bruce Springsteen ooit heeft gedineerd bij Chez Jacqueline en dat ook Anton Geesink en burgemeester Jan van Zanen er vaak kwamen.

Tijdloos (afscheid van Jacqueline)

Voordat de Godfather van de Tournedos het vlees liet
sidderen bij Jacqueline, werden auto’s ontmanteld
in garage Pardon: de tijden veranderen, de tijden lossen
op in hete fond

Veertig jaar lang een klassiek concept: traditionele spijzen
van Frans, Carolien en Stien voor Anton, Jan en Bruce –
you can’t start a fire without a spark en een goed mens
is een hongerig mens, ook al veranderen de tijden, de tijden
die ons loskloppen

In de Korte Koestraat triomfeerde de biefstuk van de haas.
Op nummer 4 werd vurig gedoreerd, geflambeerd, geblancheerd
tot 31 maart: de bistro wordt een pastabar: zo zijn de tijden,
ze worden gedecanteerd

Het deksel definitief gesloten:
geuren gesmoord, ingedikte herinneringen
zijn het die blijven, rijkelijk bestrooid met
sterke verhalen – en Jacqueline dichtgevouwen
in vetvrij papier.

Peter Drehmanns

Stad vol stemmen

Onze Gildemeester Onno Kosters sprak op 29 maart de nieuw geïnstalleerde raadsleden van de Gemeente Utrecht toe met het volgende gedicht [klik op het plaatje als je het beter wil lezen]:

Utrechts dichtersgilde adopteert een boom

Op zondag 25 maart was de aftrap van de campagne Adopteer een boom, een actie tegen de verbreding van de A27, waardoor er weer circa 800 bomen dreigen te sneuvelen. Namens het stadsdichtersgilde schreef Hanneke van Eijken speciaal voor de gelegenheid het stadsgedicht ‘Bast tegen bast’. Vanaf 25 maart tot circa midden oktober kunnen bomen geadopteerd worden. Het Utrechts stadsdichtersgilde was een van de eerste tien adoptanten, een grote zomereik. Andere adoptanten waren de partijvoorzitter van Groen Links Utrecht en cabaretier Vincent Bijlo. Zie ook https://www.ad.nl/utrecht/bomen-amelisweerd-worden-geadopteerd-tegen-snelwegverbreding~a78e2214/

Bast tegen bast

Dit bos ligt in de arm van de rivier, net buiten de stad
de Krommerijn tussen singel en buitenplaats, ruimte
voor jaarringen en waterkringen, de kiezels
die we gooien, de lentes die we er groeiden

zomereiken staan met minstens honderdvijftig jaren om hun kern, samen
met esdoorns, beuken, wachters van de ijle lucht
onder onze voeten liggen de paden van een bos
de ruis en het razen
van auto’s, met je ogen dicht
ben je even
aan de branding van een groene kust

geef ons geen asfalt, maar zachte grond om in te wroeten
geef ons zuurstof, laat stikstofballonnen niet op
geef ons mos en gras en desnoods processierupsen en kap
niet

Woorden van staal

Vanaf 7 maart 2018 wandel je er over een half verhard pad, dwars door het weiland, tussen koeien en langs bunkers van de Parkeerplaats aan de Koningsweg naar de Rhijnauwenselaan. Ter gelegenheid van de opening van dit zogenaamde ‘bunkerpad’ schreef Gildemeester Onno Kosters het gedicht ‘Achter de schermen’, dat binnenkort ook langs het pad zelf, uitgefreesd in Cortensaal staalplaten, te lezen is.

Achter de schermen

I
Half verhard meanderend door het graslandschap
windt zich, in drie vervlochten stapsporen vertakt,
een pad waarin een waterveste werd verkapt.

Hoor wanneer je loopt wat als je stilstaat je ontsnapt.

II
Een eeuwenoude hemel stapelt wolken rond een fort,
bolt als een hand die in zijn schepping even stokt.
Daar kun je schuilen als het avond wordt.

Snuif wanneer je loopt de geur van land en water op.

III
Waar op de horizon een vogel naar een vliegtuig kijkt,
een reiziger naar zijn eenmalige bestemming stijgt,
waar land en lucht met elkaar stroken, stopt de tijd.

Kijk niet wanneer je loopt aan wat vervliegt voorbij.

Onno Kosters

Eenzame uitvaart #24: Een vertaler die de taal kwijtraakt

Zeist, 1 maart 2018, Bryan Rippon (20.04.1968 — 21.02.2018).
Aula: van Tellingen, Zeist
Verslag en Dichter van dienst: Vicky Francken

I.M. Bryan Rippon

Op maandag 26 februari komt er bij het Utrechts Stadsdichtersgilde, afdeling Eenzame Uitvaart, een ‘voorlopige aanvraag’ binnen. Een dag later volgt nader bericht: ‘De reeds aangekondigde uitvaart is definitief’. Even blijft mijn oog aan die formulering hangen. Natuurlijk begrijp ik wel dat hier niet de uitvaart zelf maar de aanvraag als definitief wordt bestempeld, maar toch: hoe mooi zou het zijn als een uitvaart niet definitief was? Dat je kon uitvaren en gewoon weer terugkeren, alsof je simpelweg een boottochtje had gemaakt… waarop je je misschien zelfs nog even gewaagd had aan wat pootjebaden in de Styx, maar daarna toch tot rechtsomkeert had besloten. Nee, helaas.

Op donderdag 1 maart 2018 noteerde het KNMI in De Bilt voor het eerst sinds 1947 een officiële ijsdag op de eerste dag van de meteorologische lente. Op deze koude dag, gevoelstemperatuur tussen de -8 en -14 graden Celsius, vond de crematie van Bryan Rippon plaats.

Er zou de mogelijkheid zijn om afscheid van Bryan te nemen en hoewel de uitvaartondernemer me vertelde dat hij geen idee had of er wel iemand bij zou zijn, hoorde ik van de gemeentemedewerker dat Bryans collega’s van vertaalbureau Overtaal graag wilden komen. Toen ik die ochtend in Zeist uitstapte, bleken we dezelfde bus genomen te hebben. Bij aankomst in centrum Van Tellingen werden we nog opgewacht door een buurman van Bryan en even later sloten ook de medewerker van de gemeente en een hulpverlener zich bij ons aan. Volledig eenzaam was deze uitvaart daardoor gelukkig niet.

Maar écht dichtbij had niemand hier kunnen komen, omdat Bryan alle hulp afhield. Uit angst of uit schaamte had hij, geboren Engelsman, gedurende de twintig jaar die hij al in Nederland woonde, nooit een huisarts gezocht. Aan het eind van zijn leven werden lichamelijke en mentale klachten in rap tempo ernstiger. Hij belandde in het ziekenhuis, waar hij nog door oud-collega’s werd opgezocht, maar communiceren was moeilijk geworden. Een vertaler – een man die zijn hart altijd al aan de taal ophaalde – die de taal kwijtraakt…

Bryan overleed op 21 februari. Slechts zo’n twee jaar na het overlijden van zijn Engelse vader. Zonder zijn moeder, die nog steeds in Engeland woont en vliegangst heeft en die hem daardoor in al zijn Nederlandse jaren nooit heeft opgezocht.

Bij zijn crematie las ik, dichter van dienst en collega-vertaler, onderstaand gedicht voor hem voor.

Voor Bryan Rippon
20-04-1968 – 21-02-2018

Ik droomde, op een nacht, dat ik Arabisch sprak.
Ik wist wel wat mijn boodschap was maar twijfelde
of ik ook werd begrepen. ’s Ochtends was mijn woordenschat
gesmolten, nee, geslonken, nee, verdwenen.

Zo moet het zijn geweest voor jou
toen de woorden je ontglipten:
ze klonken zingend als kristal
vanuit een porseleinkast die niet open wou.

Hier sta ik dan te spreken, collega
van het binnenskamers leven,
in een taal die langzaam vervaagde
als een voorganger in zwijgzaamheid.

Uiteindelijk gaan wij allemaal,
een kwestie slechts van tijd,
een vader achterna.
Had jij de jouwe horen roepen?

Ik hoop dat je daar met hem praat
en vaker nog dan hier echt wordt verstaan.

Gedicht voor voormalig dakloze Laye Si

Omdat voormalig dakloze Laye Si erg van poëzie houdt had Jeroen Kroon van Diest van Unique Surprises bedacht hem te verrassen met een speciaal voor hem geschreven gedicht. Behalve surprises op aanvraag creëert Jeroen ook elk kwartaal een aangename verrassing voor iemand die het verdient in het zonnetje te worden gezet. Op zaterdag 17 februari viel Laye Si deze eer te beurt. Unique Surprises had ons stadsdichtersgilde benaderd met de opdracht om speciaal voor Laye Si een gedicht te schrijven. Die taak heeft Gildelid Els van Stalborch op zich genomen. Zij droeg op 17 februari voor de aangenaam verraste en ontroerde Laye Si haar gedicht voor in de pandhof van de Domkerk.

Je zult maar op de vlucht zijn

met een rugzak vol angst
en een mobiel,
op vijandig water
naar onbekende kust
op zoek naar een veilig later.

Je zult maar asielzoeker zijn
in een regenland en jaren
in het ongewisse leven
en niet weten wat,
tussen muren van vergeten.

En dan mag je blijven,
de zon begint te schijnen,
je krijgt een huis en werk,
je voelt je sterk en doet je
best om thuis te zijn.

Het mag niet duren,
dreigend komen wolken
aan en storm verwaait
wat je had opgebouwd en
vertrouwd is niets.

Bedreigd en koud, de
nachten lang, het donker
veel te bang en niemand
die het ziet, je bent er wel
je bent er niet.

Alleen op een bankje
in de regen, een vrouw
met hondje sprak je aan,
een vlechtje op zijn hoofd
en zij hechtte zich.

Voor je het wist, mocht
jij met haar mee, kreeg
een bed en een tv , een
kachel en te eten, en dat
zou je nooit vergeten.

Nel met Pippi Langkous
gaven jou een nieuwe
kans en weer knipoogde
de zon, de dans om een huis
begon en duurde lang

te lang, een zwarte veeg
door lichte dagen, een diefstal,
zomaar alles weg, een dag
die huilt, jij wist geen raad
maar bad.

Toen was er Wim en Nel
bleef om je heen, al was
het leven moeizaam
en verloor je moed,
je was niet alleen.

Er zijn altijd vonkjes
licht, die van binnenuit
het donker splijten,
een hand, waarin je
wonen mag.

Een glimlach, of een
zacht gebaar, jouw
levenskracht geeft hoop,
jouw dromen
worden waar.

Je zult maar zo moedig zijn.

Els van Stalborch

Pauline Pisa en Kanaleneiland

In het kader van de Poëzieweek werd ons gildelid Pauline Pisa in de schijnwerpers gezet vanwege haar innige band met Kanaleneiland. Deze Utrechtse wijk, waar Pauline is opgegroeid, speelt een belangrijke rol in enkele gedichten van haar. Klik hier voor een reportage hierover.

Gedichtendag 2018

Als daverend startschot van de Poëzieweek 2018 (van 25 t/m 31 januari) vindt in Boekhandel Broese op Nationale Gedichtendag, donderdag 25 januari 2018, een optreden plaats van maar liefst dertien dichters. Deze dichters, voor het merendeel lid van het Utrechts stadsdichtersgilde, zullen tussen 19.00 en 20.00 uur voordragen uit eigen werk. Wethouder Kees Diepeveen zal de avond openen. Met o.a. Vicky Francken (C. Buddingh-prijs 2017 voor de beste debuutbundel), Hanneke van Eijken (Lucy B. en C.W. van der Hoogt-prijs 2015) en Ruben van Gogh.
Na afloop van de voorleessessie kunnen gesigneerde dichtbundels van de deelnemers worden aangeschaft. De toegang is gratis.
Belangstellenden kunnen zich aanmelden via klantenservice@broeseboekverkopers.nl

Gevelsteen met gedicht Hanneke van Eijken

Op 9 januari werd tijdens de nieuwsjaarsreceptie van het Bartholomeus Gasthuis een gevelsteen onthuld met daarop een gedicht van Hanneke van Eijken, sinds 2016 lid van het Utrechts Stadsdichtersgilde. Het gedicht werd geschreven ter gelegenheid van het 650-jarig bestaan van het aan de Utrechtse Lange Smeestraat gevestigde woonzorgcentrum. De gevelsteen is gemaakt door Britt Nelemans en zal voortaan te bewonderen zijn aan de voorzijde van het Bartholomeus Gasthuis. Voor Hanneke was het sowieso een feestelijke week, omdat zij zich twee dagen eerder ook kon verheugen in de verschijning van haar tweede dichtbundel, Kozijnen van krijt.

Dit zijn de dichtregels op de steen:

In de luwte, midden in de stad
geef ik je een plek, een open arm
ik geef je een palm van mijn hand
om in te schuilen

Nieuwjaarsgedicht van Onno Kosters

Gildemeester Onno Kosters reciteerde op 2 januari 2018, op de nieuwjaarsreceptie van de gemeente Utrecht in het Spoorwegmuseum, een speciaal voor deze gelegenheid geschreven gedicht. Honderden aanwezigen luisterden naar zijn drieluik ‘Overzicht, inzicht, aanzien’. Zie hier de live-versie.

Overzicht, inzicht, aanzien: een drieluik

1. In het museum

2017

nu definitief uitgerangeerd,
op het spoorboekloze zijspoor
van de dienstregeling geparkeerd

springt aan het oudst van het jaar
het sein weer op groen voor een nieuw
dat er zij het kortstondig, onbewogen uitziet.

Het spoor naar de toekomst ligt klaar
en glanst in de zon die St. Maarten,
een halve mantel armer, verwarmde.

De rijdende trein van de tijd
spoedt zich als steeds naar het eindpunt
dat immer ongrijpbaar ver weg blijkt,

buiten bereik van de machinist blijft.
Meer daarbinnen bevindt zich
de domstad, stad die voor iedereen is.

De domstad: stad in de steigers,
de Domtoren zélf in de steigers
en heel Hoog Catharijne

en het terrein eromheen
een met putten en kranen
doorregen gebied

waar een stalling (een mega-)
iedere Utrechter
en iedere vreemde

in vertrouwen verwelkomt,
ieders fiets
beschut en bejegent met aanzien.

De domstad: Ten Hag-loze hoofdstad
waar een centrum van wereld en handel,
het symptoom van een trend,

zijn schaduw zal werpen
op het kantoor
waar de stad wordt gekend.

Stad die een jaar in het rood
en het geel en het blauw
van de Stijl stond

waar voetbalvrouworanje
zich met een beker
tussendoor wond.

Stad doorsneden door water
waarop regenboogboten
vol kleurrijk geaarden.

Stad wier schrijvers en dichters
met de wereld nu voor eeuwig
zijn verweven.

Stad die rouwt om een vrouw
die niet gaf
om de regen.

2. De ander

De stad is een land
en het land is de wereld
de wereld de aarde.

Alles is verwant
allen zijn verwanten

ieder wie is
is tevens de ander
hoe vreemd die
wanneer we elkaar
de rug tonen lijkt.

Met de rug naar elkaar
is niet meer dan met het
gezicht naar de ander
op enige afstand.
Op enige afstand
want de wereld, de aarde.

Zo kun je ook zelf zijn
als een gedicht.

Geopend, bekeken, gelezen
heet je iedereen welkom
keer je je als vanzelf
naar buiten.

Open je je
met een beetje geduld
naar een ieder die aanklopt
kijk je je lezer
met voor alles open
in diens voor alles open
ogen.

De ander
kijk maar, de ander
staat naast je,

de ander,
het laat zich raden,
is je nader.

We zijn elkaars halfrijm
afwijkend gespeld
elkaars anagram:
woordspel dat één maakt
dat mens maakt.

In de aarde de wereld
in het land de stad.
Hoe je je wendt of je keert
hoe het ook zij
de ander
ben jij.

3. St Maartens maart

Vertraging is iets
dat je niet aan de reis
moet overlaten:
laat het het doel ervan zijn
en in die verdikking van de tijd
de blik zich herijken
tot een die verenigt, niet splijt.

Pas in de vertraging,
pas op die plaats
toont zich de meester
die zich niet groter voelt
dan wie naast hem staat.

Allen die zich
in Utrecht bevinden
zijn Utrechters,

zijn voor wie
Utrecht is

en worden in gelijke gevallen
niet anders behandeld,

door St. Maartens halve mantel
beschut,
door ieder bejegend
met aanzien.

Ook na 21 maart

2018