Op 27 augustus 2015 zwom een zeehond in de Oudegracht. Aanleiding voor verschillende Gildedichters in de pen te klimmen. Alexis de Roode maakte er een Stadsgedicht over. Hieronder leest u het resultaat.

Een soort hond

Doe het niet zeiden ze
je bent er niet gewenst
het is gevaarlijk
je verdrinkt in een sluis

maar de vis raakte op
ik geloofde in mezelf
in avontuur
in grachten vol vis

het was een lange tocht
en het was inderdaad gevaarlijk
tussen containerschepen door
rivieren op, kanalen in

maar ik bereikte die stad
en zwom in de gracht
mijn kop hoog boven water
trots als een zeekomkommer

ik zag die tweepoters ademhappen
ze leken ongevaarlijk
ik ging heel even aan land
om die stad wat beter te bekijken

ik werd meteen opgepakt
en afgevoerd in een busje
gevangen gezet in AZC Pieterburen
teruggezet in zee

ik hap in een plastic zak
als ik mijn ogen sluit zie ik ze nog
zilveren zoetwatervisjes
die nooit een zeehond hadden gezien

mijn zusjes draaien om mij heen
ik vertel ze hoe de voorntjes
vanzelf in mijn mond zwommen
ongeloof en hoop in hun ogen

ik weet nu de weg
deze zomer of de volgende
dan gaan we, niet alleen
maar met duizenden

Alexis de Roode

—

Op een ringelrob

Een ringelrob zwom blij van zin
De Oudegracht van Utrecht in.
Daar raakte hij de richting kwijt
En werd gevangen, tot zijn spijt:
‘Een afslag verder’, sprak het beest,
‘Was ik een singelrob geweest’.

Peter Knipmeijer

—

ZEEHOND IN UTRECHT

Een zeehond verdwaald in de gracht van de stad
Klaagde bedroefd, het zoeken wat zat:
Ik reis zelf het liefste naar zee per ov
Maar kom hier niet verder dan Westplein Wijk C
Het station verderop is al jaren blijkbaar
Alleen maar per brug niet per water bereikbaar

Ruben van Gogh

—

Op een zeehond

Een zeehond maakte onverwacht
Een tochtje door de Oudegracht
Tijdens een pauze op de werf
Sprak hij ontroerd: ‘Voordat ik sterf
Kom ik hier nog een keer weerom
Voor het beklimmen van de Dom

Peter Knipmeijer

Op 4 juli 2015 ging de Tour de France van start in Utrecht. Op 5 juli 2015 zong een (bijna) 1000-koppig koor het Tour-peloton toe bij het verlaten van de stad, toen ze langs de Singel fietsten. Het Chanson du Départ werd geschreven door Ruben van Gogh en gecomponeerd door Bob Zimmerman.

CHANSON DU DÉPART

Of je in ons stadsje auto rijdt
De trein uit stapt, de Vecht op glijdt
Iedereen heeft iets, iedereen heeft iets‎
Iedereen heeft iets favoriets
Wij zijn geboren, praktisch geboren
Praktisch geboren op de fiets

Behind the dikes we all ride bikes‎
It’s typically Dutch and the one thing we like
How we love, how we love
How we love our bikes

Gaan je zijwielen er af
Fiets je heel je leven lang
Van je wieg tot aan je graf
Je eigen tour, een cirkelgang
Dus komt in ’t centrum van ons land
Het grootste wielerfeest tot stand
Dan gaan de mensen aan de kant
Ruim baan voor alle renners want

Le Tour, le Tour, le Tour de France
C’est toujours, toujours
Une belle chance
Pour mettre à jour
Notre amour
Pour les artistes, et les touristes,
Tous les cyclistes du Tour de France
Oui, les artistes, et les touristes,
Tous les cyclistes du Tour de France

Van kinds af aan, nog voor wij staan
Zie wij op straat al fietsen gaan
Maar zo vliegensvlug zijn we niet gewend
Wie weet zien wij ze nog terug
De Dom beklimmend, of langs de Singels
Of bovenin het klassement

Le Tour, le Tour, le Tour de France
C’est toujours, toujours
Une belle chance
Pour mettre à jour
Notre amour
Pour les artistes, et les touristes,
Tous les cyclistes du Tour de France
Oui, les artistes, et les touristes,
Tous les cyclistes du Tour de France‎

Ruben van Gogh

Namens het Utrechts Stadsdichtersgilde

Op 29 mei werd het 25-jarig bestaan gevierd van park Bloeyendael. Alexis de Roode droeg dit gedicht voor tijdens een feestelijke bijeenkomst in volkstuincomplex AV Stadion, in het bijzijn van o.a. de burgemeester van Utrecht, Jan van Zanen. Het park is een van de plekken waar de eerste etappe van de Tour de France 2015 langs komt. Een kortere versie van het gedicht verscheen in druk in de bundel Schaduwpeloton, die in mei 2015 werd uitgebracht door het Utrechts Stadsdichtersgilde bij Uitgeverij Magonia.

Bloeyendael

Toen ik je lang geleden verliet, mijn geliefde,
heeft het leven mij achtervolgd,
helemaal tot hier.

Ik fietste over troosteloze wegen
naar de troosteloze Uithof
langs studentencomplexen kantorencomplexen
en de stad hapte in mijn pedalen

tot een mannetje achter een heg mijn aandacht ving
en mij ontsnappen liet naar Bloeyendael.

Bloeyendael, vergezicht
van helmknop en vruchtbeginsel!
Ooit lag hier een biezenveld bij de toegang tot de stad
en het moerasland werd polder
en de polder werd park

en het park werd beton
als niet een leger van volkstuinders
verenigd onder het wapen van Dick Bruna
ten strijde was getrokken tegen het stadsbestuur.

Geliefde, ik zag hier vandaag
velden vol sneeuwklokjes
en in de verte het ragfijn staketsel van de Dom.
Het zachte pad bevrijdde mij van asfalt,
het geritsel in de struiken verdreef gisteren en morgen
en de stilte maakte mij los van mensen,

de mensen, ze zijn met honderdduizenden
in de stad en ik ben hier alleen
bij de grote zaagbek de krakeend de dwergmuis ik hoor
onzichtbare vogels zingen onder het licht,
ik ben terug.

Een park is waar wij woonden voor we geboren werden.
Een park is de belofte van wat komen gaat.

En als ik naar je terugkom voor altijd,
als mijn fiets het zo lang volhoudt,
dan zullen wij wandelen
in een eeuwig groen park,
elke dag.

Alexis de Roode

In 1943 werd in Utrecht de illegale rijmprent „De Achttien Dooden” gedrukt, met het beroemde gedicht van Jan Campert, de vader van Remco Campert. De rijmprent werd verkocht om het onderduiken van 400 Joodse kinderen te financieren. Het Utrechts Kindercomité, een groep studenten, regelde dit met gevaar voor eigen leven. Ter gelegenheid van 70 jaar bevrijding maakte Alexis de Roode een remake van „De Achttien Dooden”, waarin Stéphane Charbonnier, de gestorven hoofdredacteur van Charlie Hebdo, aan het woord komt. Er is een rijmprent van het gedicht gedrukt in bibliofiele oplage (zie illustratie) .

Het lied der twaalf doden

Een blad papier, twee pennen lang
en nauw twee pennen breed
is soms de hele wereld waar
een mens zich veilig weet.
We waren vrij op het papier,
we hebben storm gezaaid.
We waren met z’n twaalven
toen we neer werden gemaaid.

Ik wist hoe kostbaar vrijheid is
en wat de prijs kon zijn.
Ik koos ervoor te kwetsen
wat onschendbaar wilde zijn.
Mijn liefje laat ik achter in
de oorlog van het nu.
Ik stierf omdat ik tekende,
niet gumde, sodeju.

Wanneer de vorige oorlog was?
Er lopen er nog rond.
Zij weten nog wie stierven toen,
vermoord op eigen grond.
Een dief stal onze stem
en doodde kinderen van twee.
De dapperen verzetten zich,
de massa zweeg, boog mee.

De clandestiene drukpers
echter zaaide ‘t vrije woord
in Frankrijk en ook Nederland,
zo heeft mijn geest gehoord.
Een illegale rijmprent
financierde levens daar:
vierhonderd Joodse kinderen,
de trein stond voor ze klaar,

Gered door wat studentjes,
net de twintig gepasseerd.
Het Utrechts Kindercomité
heeft alles geriskeerd:
met kinderwagen over straat
om baby’s weg te rijden,
uit Amsterdam naar Utrecht toe.
De dood was niet te mijden.

Hoe kon ik als volwassen man
van zesenveertig jaar
dan buigen voor het schreeuwen
van zo’n halve martelaar.
De vrijheid van het woord is niet
chantabel of te geef.
En liever stierf ik bang rechtop
dan dat ik knielend leef.

Ik moet nu door, naar boven toe.
Daar zie ik straks diegenen
die eenzaam stierven in hun cel,
de schrijvers die verdwenen.
Ach, geef ze in hun cel een pen,
een woord dat vrijheid vindt.
Mijn geest vliegt weg, een blad papier
gedragen door de wind.

Alexis de Roode

Op 8 januari was er op het Domplein een demonstratie om stil te staan bij de aanslag op Charlie Hebdo. De burgemeester sprak, kunstenaars werden geïnterviewd, onder andere Kees Wennekendonk over zijn cartoon. En er was een bijdrage van het gilde.

Vrijheid/Liberté, vrij naar Paul Eluard

Sur mes cahiers d’écolier
Sur mon pupitre et les arbres
Sur le sable sur la neige
J’écris ton nom, Charlie Hebdo

Op alle gelezen pagina’s
Op alle getekende pagina’s
Op alle witte pagina’s
schrijf ik je naam, Charlie Hebdo

Op het praten van de televisie
Op de wapens van de soldaten
Op de voorhoofden van onze leiders
schrijf ik je naam, Charlie Hebdo

Op de jungle van West Afrika
Op de woestijnen van Irak
Op de bergen van Afghanistan
Schrijf ik je naam, Charlie Hebdo

Op de straten van Parijs
Op de deuren van de metro
Op de schermen van de Iphones
Schrijf ik je naam, Charlie Hebdo

Op mijn vernietigde kerken
Op mijn kapotte moskeeën
Op de tempels van het geld
Schrijf ik je naam, Charlie Hebdo

Op de handen die om hulp vragen
Op de stemmen van de eenzaamheid
Op de voetstappen van de dood
Schrijf ik je naam, Charlie Hebdo

En door de kracht van een moord
begin ik mijn nieuwe leven
Ik ben geboren om je te kennen,
om je bij je naam te noemen: Charlie Hebdo

Et par le pouvoir d’un mot
Je recommence ma vie
Je suis né pour te connaître
Pour te nommer,

Liberté.

Nanne Nauta voor deze ingekorte en naar het nu geschreven versie
van Liberté van Paul Eluard, Au rendez-vous allemand, 1945, Les Editions de Minuit.

Op 6 januari had er op de kruising Vredenburg/Catharijnesingel een verschrikkelijk ongeluk plaats tussen een jongetje van 6 en een stadsbus. Helaas is het niet goed afgelopen. Ruben van Gogh schreef onderstaand gedicht.

OVERSTEEK

Er was een schaduw en een fiets
Er gleed een leven naar het niets
Mijn God, er is toch nog wel iets?!

Een nagebleven kinderlach,
Een lichtstraal deze nieuwe dag
Die altijd op je vallen mag?!

Laat alle bussen blijven staan
Laat iedereen naar nergens gaan
Maar jij, m’n jongen, kom weer aan!

Ruben van Gogh

In november 2014 werd de vernieuwde/actuele editie van het Straatkompas
ten doop gehouden (zakboekje voor dak- en thuislozen c.s.) in het
Catharijnehuis (Utrechts dagopvang voor dezelfde doelgroep). Fred Penninga schreef een stadsgedicht:

STRAATKOMPAS

Ik heb wel eens gedacht dat ik een soort van schip was
dan zocht ik telkens vol verlangen buitengaats te gaan
met zeven zeeën tot de kim en oeverloos ‘n oceaan
tot ik voor iedereen nog slechts die kleine stip was

mijn koers, dun verlicht door sterren en de maan,
leek recht door zee totdat er plotseling die klip was
waardoor ik schipbreuk leed, mijn richting kwijt was;
hoe konden mijn leven en ik nu samen verder gaan?

Om te beginnen moest ik mijzelf bekennen
dat ik een mens en dus geen soort van schip was
dat vroeg tijd en strijd, ‘t was heel moeizaam wennen

ik wilde weten wat ik zoal kon en wie ik misschien was
en met hulp en steun leerde ik mij langzaam kennen
nu zoek ik nog een haven, ik heb al een kompas!

Fred Penninga

In opdracht van de gemeente Utrecht schreef het Utrechts Stadsdichtersgilde een gedicht over “wijkgericht werken” voor het landelijke LPB-congres op 21 november 2014 in Groningen. In totaal dragen circa 15 stadsdichters van 15 steden bij aan het congresboek. Utrecht heeft als enige stad een dichtersgilde in plaats van een individuele dichter.

BURGERINITIATIEF VREDEBORCH
Wijkgericht werken Ultrajectum anno 1577

Alle wijken deden mee aan het stadsgesprek:
De wijkwethouder van Pekstokken: Wij participeren met vuur!
De wijkbeul van Bloedkuil, belast met het villen, stelt: Buiten is Binnen.
De wijkdomproost van Papenvaandel vreest voor storm op komst.
De wijkschout van Oranjestam: Nieuwe wijkambities voor Spaanse immigranten.
De wijkpatriotten van Zwarte Knechten: Wij láten ons niet meer knechten.
Het wijkbureau van Fortuin: Gat biedt kansen voor culturele bestemming.
De wijkraad van Handvoetboog: Voorstel tot kunstwerk met brokstukken weggestemd.
Wijkactieprogramma Vredenburg: Dringend nieuwe hamers en houwelen nodig.
Wijkregisseur Trijn van de Leemput concludeert: Utrecht maken we samen!

Alexis de Roode

Bij de Europese kampioenschappen atletiek 2014 in Zürich won Dafne Schippers uit Utrecht op 14 augustus de 100m sprint (en later in het toernooi ook de 200m). Het was voor het eerst sinds de jaren ’50 uit de vorige eeuw dat Nederland een gouden sprintmedaille veroverde.

US DAFNE

Daar staat ze. . .
Wat gaat er door haar heen in luttele seconden?
Die slordige beginsels van gedachten
onafgemaakt, nergens is tijd voor,
de eindstreep moet binnen
de kortste keren verslonden!

Daar gaat ze. . .
Natuurlijk niet haar hele leven
(als een film, als in een val)
maar: vader, moeder misschien even?
De meiden naast haar in elk geval
voorbij, voorbij, in luttele seconden;
zie de kracht, die macht, haar pracht!

Daar ligt ze. . .
de snelle baan van Zürich aan haar voeten
muziek zwelt aan; toeters, bellen en violen
Europees én Utrechts kampioene, trots en blij
de beide armen rijk gevuld met gladiolen.
‘Us Dafne’ Schippers is nu ook van mij!

Fred Penninga

Ter gelegenheid van de terugkeer van de Nacht van de Poëzie naar de grote zaal van Vredenburg.
Alexis de Roode droeg het voor bij de opening van TivoliVredenburg, op 21 juni 2014, de zomerzonnewende. In 2007 was hij de laatste dichter in de Nacht van de Poëzie in het oude Vredenburg.

De gezant

Kijk. Hij is gekomen, de zon
die dagen overbodig maakt.
De dieren wachten met trillende oren
vergeefs op het uur van jacht.
De stille huizen zijn tot in de kelders verlicht.
Het is nacht en alles is wit.

Kijk. Daar komt een mannetje.
Het tekent op de grond een vierkantje
en stapt erin. Een inbeslagneming.
Dit is mijn nacht, zegt hij.
In dit vierkantje ben ik de nacht.
Kijk, mijn handen, mijn voeten,
schoenmaatje acht, hoe vol
van nacht ze zijn. Dit brilletje,
dit dunnend hoofdhaar, de kippenborst:
fonteinen van nacht.
In dit broekje vind je niets dan nacht.
De sokken, de stem, tot de rand gevuld met nacht.
Zoiets vind je nergens.
Misschien in het heelal, ver achter de zon.

Ik sleepte de nacht in netten achter mij aan,
zeven jaar lang, tot ik een plek had gevonden
zo nachtloos, zo stil en schoon als een lucifer.
Ik vond een donker visnet in een trog
en toen ik het wegtrok, werd de diepzee licht.
Nu sla ik sla waterputten
waar ik mijn hoeven zet:
lonkende putjes nacht die verdampen als ik spreek.

Ik ben de kale miezerige essentie van nacht.
En als een God werp ik de nacht over u uit.

© Alexis de Roode