Op 2 januari 2016 werd de gerenoveerde Utrechtse Stadsschouwburg voor het eerst in gebruik genomen bij de start van het culturele Sint Maartensjaar. Burgemeester Jan van Zanen gaf zijn traditionele nieuwjaars-toespraak waarin hij terugkeek op 2015 (Tour de France, Daphne Schippers, etc) en vooruitzag naar 2016 (100 jaar Jaarbeurs, 380 jaar Universiteit) en de verder verwijderde toekomst (Utrecht als voorbeeld van Healthy Urban Living). Alexis de Roode schreef voor de gelegenheid een nieuwjaarsgedicht.

Het jaar van Sint Maarten

Laet ons van herten danckbaer sijn
met waerden loff, sinte Martijn.

Het jaar is nog gesluierd
in ochtendmist en vuurwerknevels.
In het theater schuift het doek open
en de rookmachine draait.
Toekomst doemt op
en achter ons schimmen de eeuwen weg.

We zien alleen wat heel dichtbij is.
Men maakt een stad in zijn hoofd
al snel zo klein als een Domtorentje,
zeven steegjes, Schele Miep,
een gevoel dat in een handpalm past,
gewoon, waar je woont,

en wat je eigenhandig tot stand bracht
vult volledig de gedachten:
grachten die veranderen in autowegen
die veranderen in grachten.

Maar de stad is vreemder dan dat.
Als je doordringt in de mist
kom je halfvergeten schatten tegen:

Koning Radboud die Wodan aanbad.
Rorik de Viking die de stadsmuur afbrak
en de Russische Kozakkenprins Narisjkin
die op de Neude in een tent zat
alsof de stad een steppe was.

Bovenop de toren, diep in de mist
staat dit jaar een Hongaar,
een Romeinse soldaat, die ruiter was
en zo in het rijk der Franken belandde,
waar drie eeuwen later aan een van de randen
op Romeinse resten een stad werd geplant
door een Engelse priester.

Deze stad is gemaakt door vreemden
met vreemde gewoonten en vreemde genen
die aan de horizon kwamen opdoemen
en weer in de nevel verdwenen.

De rook van het vuurwerk waarmee
de Chinezen de geesten en jaren verjagen
hangt hier in de lucht
en in de verte klinken doffe knallen
waar steden en beschaving vallen.
De vreemden komen in honderdtallen
naar onze veilige haven gevlucht.

In de mist verrijst de wereldstad
die Utrecht vanaf het begin is geweest.
Wie geschiedenis kan lezen, leest
in elke naakte steen
alle namen van diegenen
die samen Utrecht maakten.

Sint Maarten was een Romein
die nooit naar Utrecht is gekomen
maar toch hier is gebleven.
De helft van zijn mantel gaf hij weg,
de andere helft bleef van Rome.
Dit is wat hij zegt: je kunt ook delen
zonder jezelf weg te geven.

Wij zullen vanzelf wel in mist verdwijnen.
Maar de stad zal leven.

We gaan aan de hand van Sint Martijn
het nieuwe jaar in, een wit vel papier.
De wereld is wild en nieuw.
Als in het begin.
Alles is hier.

Alexis de Roode
2 januari 2016

Na 40 jaar stroomt er weer water door de Catharijnesingel ter hoogte van Vredenburg en Paardenveld. Op 19 december 2015 om 19.30 werd de Singel officieel geopend. Mark Boog schreef een Stadsgedicht en droeg het bij de opening voor.

Catharijnesingel

Nog steeds beteugeld maar vrijer
dan in lange tijd, water juicht
zich de nieuwe stad door,

herinnert zich de paardentram
en de huizen die verdwenen,
huizen die kwamen.

Ach – water zegt altijd ach –
en wanneer watertrapt de eerste
onder het betonnen viaduct,

sorteert uit gewoonte voor,
rechtdoor voor de Straatweg,
wanneer komen de bootjes?

Hoog rijst op de weemoed,
kolossaal gebouw. Binnenkort
verlangen we terug naar asfalt.

Mark Boog

In 2014 werd huis van bewaring Wolvenplein gesloten. Sindsdien wacht het pand op een nieuwe bestemming en wordt beheerd vanuit Den Haag. Diverse inwonersgroepen van stad Utrecht lobbyen voor een zinvolle herbestemming. Gildedichter Peter Drehmanns las onderstaand gedicht voor op een bijeenkomst van Stadsdorp Wolvenburg op 9 december in de voormalige kapel van Wolvenplein, waarbij verschillende belangengroepen aanwezig waren.

Wolvenplein

Hier zaten ze te zitten. Werden bewaard
voor betere tijden. Huilden
naar de overkant: wolven in luchtkooien.

Ieder had zijn nummer, zijn hoofdkap –
besmetting ongewenst; celstof
was men, papierpulp in de handen
van de willekeur – later werd het
veiligheidsglas doorzichtig, naar buiten
kijken mocht, prikkeldraad was daar,
een voortvluchtige wolk, gekapte bomen

en in de hoek steeds een reiswekker –
met ratelend kunstgebit telde hij
de uren de misstappen de pakkansen.

Daar ligt hij te liggen: een wolf die omziet
niet in wrok maar met gestilde blik
met zachte tanden
wachtend op bevruchting

Peter Drehmanns

Op 29 oktober 2015 is bij het Spoorwegmuseum het Joods Monument Utrecht onthuld door de burgemeester van Utrecht, Jan van Zanen. Vanaf station Maliebaan werden in W.O.II Utrechtse Joden op transport gezet. Els van Stalborch schreef een gedicht bij het monument, dat bestaat uit drie hoofdelementen: een zeven meter lange gedenkmuur, een sjofar (bazuin) en een plateau. Sjofar is het Hebreeuwse woord voor ramshoorn. Het is een symbool van hoop en wordt geblazen bij de aanvang van het Jubeljaar en op de grote Verzoendag. Het kunstwerk is ontworpen door Amiran Djanashvili.

Sjofar

Sjofar, adem een nieuwe wereld,
de oude groef zijn zwarte hand
te diep in de bedroefde aarde,
zij is tot bloedens toe gewond.

Sjofar, adem een nieuwe mens,
zoals hij ooit tussen zon en
maan als dageraad begon
en namen gaf, die alles leefde.

Sjofar, hoe is het mis gegaan,
de mens verloor zijn licht en
al zijn dromen heeft hij uit
gedaan en weet niet wie.

Een wereld, die niet open wil,
achter dichte woorden treurt
de stilte, namen die nog zoveel
zeggen, gemis verjaart niet.

Niemand weet waarom.
Na zoveel jaar een monument.
Het mag niet wennen, nog
loopt angst gearmd met haat.

Herinnering gegrift in steen,
adem van de ziel van zoveel
leven, weggevoerd en nooit
terug. Tijd groeit krom.

Sjofar, wakker ieder die jou in
het voorbijgaan ziet en spreek
de droom van Jom Kippoer.
Wat is gebroken breek het niet.

Els van Stalborch

Joods Oorlogsmonument Utrecht

Op 28 augustus 2015 werd Dafne Schippers uit Utrecht wereldkampioen op de 200m sprint. Kort daarvoor werd ze tweede op de 100m. Prestaties van wereldformaat. Onze grootste Dafne-fan Fred Penninga herzag zijn Dafne-gedicht dat hij eerder schreef toen ze Europees kampioen werd in 2014.

ONZE DAFNE

Daar staat ze. . .
wat is ze stil, waar denkt ze aan?
Die slordige beginsels van gedachten
onafgemaakt, nergens is tijd voor.
Die eindstreep moet ze binnen
luttele seconden wél voorbij.

Daar gaat ze. . .
Ze denkt als iedereen aan flarden
uit haar leven (als een film, als in een val)
haar vader, moeder misschien even?
De meiden naast haar moet ze ook
voorbij, voorbij, in dezelfde luttele seconden.
Zie de kracht, die macht, haar pracht!

Daar ligt ze. . .
de snelle baan in Peking aan haar voeten
muziek zwelt aan: toeters, bellen en violen
200 meter, in 21.63, wereldkampioene!
De beide armen rijk gevuld met gladiolen;
ONZE DAFNE gaat nooit meer voorbij.

Fred Penninga

Op 27 augustus 2015 zwom een zeehond in de Oudegracht. Aanleiding voor verschillende Gildedichters in de pen te klimmen. Alexis de Roode maakte er een Stadsgedicht over. Hieronder leest u het resultaat.

Een soort hond

Doe het niet zeiden ze
je bent er niet gewenst
het is gevaarlijk
je verdrinkt in een sluis

maar de vis raakte op
ik geloofde in mezelf
in avontuur
in grachten vol vis

het was een lange tocht
en het was inderdaad gevaarlijk
tussen containerschepen door
rivieren op, kanalen in

maar ik bereikte die stad
en zwom in de gracht
mijn kop hoog boven water
trots als een zeekomkommer

ik zag die tweepoters ademhappen
ze leken ongevaarlijk
ik ging heel even aan land
om die stad wat beter te bekijken

ik werd meteen opgepakt
en afgevoerd in een busje
gevangen gezet in AZC Pieterburen
teruggezet in zee

ik hap in een plastic zak
als ik mijn ogen sluit zie ik ze nog
zilveren zoetwatervisjes
die nooit een zeehond hadden gezien

mijn zusjes draaien om mij heen
ik vertel ze hoe de voorntjes
vanzelf in mijn mond zwommen
ongeloof en hoop in hun ogen

ik weet nu de weg
deze zomer of de volgende
dan gaan we, niet alleen
maar met duizenden

Alexis de Roode

—

Op een ringelrob

Een ringelrob zwom blij van zin
De Oudegracht van Utrecht in.
Daar raakte hij de richting kwijt
En werd gevangen, tot zijn spijt:
‘Een afslag verder’, sprak het beest,
‘Was ik een singelrob geweest’.

Peter Knipmeijer

—

ZEEHOND IN UTRECHT

Een zeehond verdwaald in de gracht van de stad
Klaagde bedroefd, het zoeken wat zat:
Ik reis zelf het liefste naar zee per ov
Maar kom hier niet verder dan Westplein Wijk C
Het station verderop is al jaren blijkbaar
Alleen maar per brug niet per water bereikbaar

Ruben van Gogh

—

Op een zeehond

Een zeehond maakte onverwacht
Een tochtje door de Oudegracht
Tijdens een pauze op de werf
Sprak hij ontroerd: ‘Voordat ik sterf
Kom ik hier nog een keer weerom
Voor het beklimmen van de Dom

Peter Knipmeijer

Op 4 juli 2015 ging de Tour de France van start in Utrecht. Op 5 juli 2015 zong een (bijna) 1000-koppig koor het Tour-peloton toe bij het verlaten van de stad, toen ze langs de Singel fietsten. Het Chanson du Départ werd geschreven door Ruben van Gogh en gecomponeerd door Bob Zimmerman.

CHANSON DU DÉPART

Of je in ons stadsje auto rijdt
De trein uit stapt, de Vecht op glijdt
Iedereen heeft iets, iedereen heeft iets‎
Iedereen heeft iets favoriets
Wij zijn geboren, praktisch geboren
Praktisch geboren op de fiets

Behind the dikes we all ride bikes‎
It’s typically Dutch and the one thing we like
How we love, how we love
How we love our bikes

Gaan je zijwielen er af
Fiets je heel je leven lang
Van je wieg tot aan je graf
Je eigen tour, een cirkelgang
Dus komt in ’t centrum van ons land
Het grootste wielerfeest tot stand
Dan gaan de mensen aan de kant
Ruim baan voor alle renners want

Le Tour, le Tour, le Tour de France
C’est toujours, toujours
Une belle chance
Pour mettre à jour
Notre amour
Pour les artistes, et les touristes,
Tous les cyclistes du Tour de France
Oui, les artistes, et les touristes,
Tous les cyclistes du Tour de France

Van kinds af aan, nog voor wij staan
Zie wij op straat al fietsen gaan
Maar zo vliegensvlug zijn we niet gewend
Wie weet zien wij ze nog terug
De Dom beklimmend, of langs de Singels
Of bovenin het klassement

Le Tour, le Tour, le Tour de France
C’est toujours, toujours
Une belle chance
Pour mettre à jour
Notre amour
Pour les artistes, et les touristes,
Tous les cyclistes du Tour de France
Oui, les artistes, et les touristes,
Tous les cyclistes du Tour de France‎

Ruben van Gogh

Namens het Utrechts Stadsdichtersgilde

Op 29 mei werd het 25-jarig bestaan gevierd van park Bloeyendael. Alexis de Roode droeg dit gedicht voor tijdens een feestelijke bijeenkomst in volkstuincomplex AV Stadion, in het bijzijn van o.a. de burgemeester van Utrecht, Jan van Zanen. Het park is een van de plekken waar de eerste etappe van de Tour de France 2015 langs komt. Een kortere versie van het gedicht verscheen in druk in de bundel Schaduwpeloton, die in mei 2015 werd uitgebracht door het Utrechts Stadsdichtersgilde bij Uitgeverij Magonia.

Bloeyendael

Toen ik je lang geleden verliet, mijn geliefde,
heeft het leven mij achtervolgd,
helemaal tot hier.

Ik fietste over troosteloze wegen
naar de troosteloze Uithof
langs studentencomplexen kantorencomplexen
en de stad hapte in mijn pedalen

tot een mannetje achter een heg mijn aandacht ving
en mij ontsnappen liet naar Bloeyendael.

Bloeyendael, vergezicht
van helmknop en vruchtbeginsel!
Ooit lag hier een biezenveld bij de toegang tot de stad
en het moerasland werd polder
en de polder werd park

en het park werd beton
als niet een leger van volkstuinders
verenigd onder het wapen van Dick Bruna
ten strijde was getrokken tegen het stadsbestuur.

Geliefde, ik zag hier vandaag
velden vol sneeuwklokjes
en in de verte het ragfijn staketsel van de Dom.
Het zachte pad bevrijdde mij van asfalt,
het geritsel in de struiken verdreef gisteren en morgen
en de stilte maakte mij los van mensen,

de mensen, ze zijn met honderdduizenden
in de stad en ik ben hier alleen
bij de grote zaagbek de krakeend de dwergmuis ik hoor
onzichtbare vogels zingen onder het licht,
ik ben terug.

Een park is waar wij woonden voor we geboren werden.
Een park is de belofte van wat komen gaat.

En als ik naar je terugkom voor altijd,
als mijn fiets het zo lang volhoudt,
dan zullen wij wandelen
in een eeuwig groen park,
elke dag.

Alexis de Roode